از تغییرات اقتصادی و جایگاه شغلی که بگذریم، به شرایط اجتماعی میرسیم که در هر شهر حاکم است و ورود تهرانیها ممکن است آنها را متحول کند.
از طرف دیگر، مهاجرت برای خود مهاجران هم بدون سردرگمی و ترک عادات نخواهد بود. متاسفانه هر چه در طول هفته کوشیدیم درباره تاثیرات این طرح عظیم بر جوامع مقصد و مبدا با کارشناسان امر، یعنی جامعهشناسان، روانشناسان و اساتید دانشگاه صحبت کنیم، هیچ کدام، دانستهها و نظریاتشان را به دلایلی با ما در میان نگذاشتند و سوالاتمان همگی بیجواب ماند؛ سوالهایی از قبیل تاثیرات روانی ترک خانواده و دوستان به خاطر حقوق بالاتر، مطابق نبودن شرایط زندگی اجتماعی در تهران و شهرستانهای کوچکتر، تاثیر روانی ترساندن مردم از یک واقعه غیرقابل پیشبینی، جایگزین کردن ترس بیکاری با ترس از زلزله، پذیرفته نشدن مهاجران در شهرستان مقصد و تاثیر مهاجرت بر کودکان همراه خانواده به شهرهایی که حتی زبان مشترک هم ندارند.
پرسشهایی نظیر سرنوشت تغییر پایتخت سیاسی کشور، انتقال وزارتخانهها به خارج از تهران، اشتغالزایی در شهرستانهای کوچک و اینکه واکنش کلی مجلس شورای اسلامی به این طرح چیست و محل تامین 50 درصد افزایش حقوق و تامین تسهیلات کجاست، برای اعضای شورای شهر و تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، از قبیل نصیرپور، قنبری و موسوی مطرح شد اما بیپاسخ ماندنشان گره دیگری در شفافسازی درباره ابعاد و عواقب طرح خروج تهرانیها از پایتخت ایجاد کرد.
نگاه نمایندگان
این اما تمام ماجرا نیست. درست 6 روز پس از اینکه دکتر احمدینژاد، طرحش را برای خروج پنج میلیون تهرانی از پایتخت ارائه کرد، بعضی از نمایندگان شهرستانهای مختلف در خانه ملت، از تمام مشکلاتی سخن گفتند که ساکنان شهرهایشان را به خروج از زادگاهشان مجبور کرده است.
سید قدرتالله حسینی، نماینده مردم گچساران و بخش باشت در مجلس شورای اسلامی به خبر می گوید:« بیکاری در این شهرستان از معضل گذشته و به بحران تبدیل شده است. شهرستان گچساران در زمینه بیکاری در استان کهگیلویه و بویراحمد اول و جزوه 10 شهر نخست کشور است».
طبق گفتههای او از جمعیت 150 هزار نفری شهرستان گچساران، 11 هزار نفر بیکارند و در هر خانواده بین 2 تا هفت نفر بیکار وجود دارد.
حالا اگر تعدادی از کارمندان تهرانی این شهرستان را برای مهاجرت انتخاب کنند، تکلیف سیاستهایی مثل بومیگزینی و اشتغال این مهمانان ناخوانده چه خواهد بود؟
حسینی با اشاره به پیگیری احداث پتروشیمی و پالایشگاه و نیروگاه 500 مگاباتی می گوید:" ما پیگیری میکنیم و امیدواریم با بهرهبرداری از آنها، مشکلات اشتغال را به حداقل برسانیم."
این در حالی است که هم اکنون بیش از 50 درصد کارکنان وزارت نفت در این شهرستان ها را مهاجران دیگر شهرستان های کشور را تشکیل می دهند.
حسن ونایی، نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی هم در گفت و گو با خبر، با اعلام کاهش 12 درصدی جمعیت این شهرستان می گوید:" ملایریها از اینکه با آنها مثل شهروند درجه دوم برخورد شود، خسته شدهاند. ملایر 6 هزار جوان بیکار دارد و مشکلات اشتغال بیداد میکند."
او در بخش دیگری از سخنانش در شورای اداری استان گفت:"اداره کل تربیت بدنی، فعالیت خود را به همدان محدود کرده و توجهی به ملایر ندارد."
در این شرایط معلوم نیست ارائه تسهیلات رایگان ورزشی برای تهرانیهای مهاجر که در ابلاغیه معاون اول رئیسجمهور قید شده بود، چگونه ممکن خواهد شد.
اوضاع کسب و کار چه میشود؟
این طور که پیداست دولت خیلی پیشتر از اعلام خبر احتمال وقوع زلزله و خروج 5 میلیون تهرانی از شهر، فکر این قضیه را در سر داشته است.
طبق گزارش خبرگزاری فارس، هیئت وزیران در جلسه 23 اسفند 88، بنا بر پیشنهاد مشترک معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیسجمهوری و معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری و به استناد اصل 138 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آئیننامه اعطای تسهیلات به کارکنان دستگاههای اجرایی متقاضی انتقال از شهر تهران را تصویب کرده بود.
از طرف دیگر، لطفالله فروزنده، معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیسجمهور، از افزایش 25 تا 50 درصدی حقوق کارمندانی خبر داد که از تهران به شهرهای دیگر مهاجرت کنند. او در اینباره گفت:" مصوبهای در دولت گذاشته و جدول امتیازهایی برای کارمندانی در نظر گرفته شده که به شهرهای کوچک دیگر مهاجرت کنند."
به گزارش فارس و بر اساس این مصوبه، هر چه منطقه مورد نظر کارمند به مناطق محروم نزدیکتر باشد، خدمات بیشتری نصیبشان میشود. اینطور که پیداست، رتبه کاری کارمندانی ارتقا مییابد که به شهرستانهای کوچک مهاجرت کنند.
او در ادامه افزود:" همچنین قرار شده وزارت مسکن و شهرسازی رقم تسهیلات مسکن برای مهاجران متناسب با منطقه و شرایط آن منطقه اعلام کند."
چند روز بعد یعنی در تاریخ 29 فروردین امسال، معاون اول رئیسجمهور، جزئیات تسهیلات بیسابقه دولت برای کارمندانی که از تهران به شهرستانهای کوچک مهاجرت میکنند را ابلاغ کرد.
به گزارش فارس، این بخشنامه از اول امسال لازمالاجراست و شرایط ذکر شده در آن برای تمام کارمندان رسمی، پیمانی و قراردادی تهران در نظر گرفته شده است.
برداشتن سقف اضافه کار 50 درصدی، دریافت وام با شرایط ساده از بانکهای دولتی، هدیه ازدواج، امکانات ورزشی و بهداشتی رایگان، سقف امتیازها برای خدمت در مناطق محروم و امکان افزایش تسهیلات تشویقی، در میان بندهای این ابلاغیه قرار دارد.
ناگفته پیداست استفاده از هر کدام از این تسهیلات، برای درصد عمدهای از کارمندان دولت، حکم تحقق رویایی دیرینه را دارد اما آیا موارد استثنا و شرایط غیرقابل پیشبینی که زمینه انجام این طرح را با دشواریهایی همراه خواهد کرد، در طولانیمدت تمام طرح را زیر سوال نخواهد برد؟ از طرف دیگر، میتوان گفت در این ابلاغیه، هیچ نکته و جزئیاتی از قلم نیفتاد و امتیازها یا درصد بهرهبرداری کارمندان نسبت به شهر انتخابیشان هم اعلام شده است. این رقم برای کارمندانی که به شهرهای 100 تا 200 هزار نفری مهاجرت کنند 75 درصد، 200 هزار تا 400 هزار نفری 65 درصد، 400 تا 600 هزار نفر 55 درصد، 600 تا 900 هزار نفر 45 درصد و برای کارمندی که به شهرهای با جمعیت بالای 900 هزار نفر مهاجرت کنند، 30 درصد تعیین شده است.
البته نباید فراموش کرد درصد عمدهای از شهرستانهای ایران، اگر کلانشهرهایی مثل تهران و اصفهان و شهرهای بزرگی مثل تبریز و مشهد و شیراز را کنار بگذاریم، جمعیتی در همین حدود دارند.
یعنی تهرانیها نباید تصور کنند یک شهرستان 150 هزار نفری، روستایی دورافتاده و بیرونق است. مثلا شهرستان نائین در استان اصفهان، 70 هزار نفر جمعیت دارد؛ این یعنی اصلیترین پیشزمینه اجرای این طرح، اطلاعرسانی گسترده به طرق مختلف از جمعیت شهرستانها، صنایع، ظرفیتهای رشد و جایگاهشان در چرخههای اقتصادی حال حاضر ایران.
در همان شهر نائین، حتی یک شعبه از بانکهای خصوصی مثل پارسیان وجود ندارد و این یعنی یک فرصت سرمایهگذاری ارزشمند البته در صورتی که تقاضای بازار برای آن وجود داشته باشد. بنابراین، شاید بهتر باشد قبل از تشویق کارمندان به ترک خانه و کاشانهشان، آنها را با شهرستانهای کشور به انحای مختلف آشنا کنیم.